Normy i wytyczne

Nasze laboratorium testowania tkanin w Ellefeld gwarantuje, że produkowana przez nas odzież ochronna spełnia wszystkie odpowiednie normy, a w wielu przypadkach znacznie je przewyższa. Na naszym blogu w dwóch odcinkach serii "„Jak bezpieczne jest to, co bezpieczne?”" tłumaczymy, jak to się dzieje:

Część 1
Część 2

W ramach przepisów odnoszących się do roboczej odzieży ochronnej norma europejska DIN EN 343 reguluje wymagania dotyczące odzieży ochronnej przeciwdeszczowej.

Chodzi w tym przypadku o odzież ochronną, która chroni przed opadami, deszczem, mgłą i wiatrem w temperaturach wynoszących –5°C lub wyższych. W odniesieniu do tego rodzaju odzieży ochronnej podawane są dwa parametry wydajności:

x = odporność na przenikanie wody (wodoszczelność)
Podział obejmuje klasy od 1 do 3. Klasa 3 oznacza najwyższą wodoodporność i tym samym spełnienie najwyższych wymagań.

Oporność na przenikanie wody (WP) mierzy się w paskalach i stanowi ona ciśnienie hydrostatyczne oddziałujące na materiał. Często używaną jednostką jest również "wysokość słupa wody", określana w milimetrach. Testom poddaje się zarówno materiał, jak i szwy.

y = oporność na przenikanie pary wodnej (oddychalność)
Podział obejmuje klasy od 1 do 3. Klasa 3 oznacza najniższą oporność na przenikanie pary wodnej i tym samym spełnienie najwyższych wymagań.

Oporność na przenikanie pary wodnej (Ret) mierzy się w m²*Pa/W i jest ona tym mniejsza, im bardziej oddychający jest materiał. Jeśli współczynnik Ret ubrania odpowiada klasie 1, wówczas zgodnie z nim należy podać wskazanie dotyczące "ograniczonego czasu użytkowania".

Norma EN ISO 20471 reguluje minimalne wymagania dotyczące odzieży ostrzegawczej. Odzież ostrzegawcza służy wizualnej sygnalizacji obecności użytkownika. Dzięki niej jest on wyraźnie widoczny w niebezpiecznych sytuacjach, w każdych warunkach oświetlenia, zarówno w świetle dziennym, jak i pochodzącym z reflektorów w ciemności.

Efekt widoczności osiąga się poprzez wysoki kontrast między ubraniem a tłem, na którym widziana jest odzież. W związku z tym w celu zapewnienia optymalnego bezpieczeństwa odzież ochronną powinno się dobierać do warunków środowiska pracy. Odzież ochronna wykonana jest zwykle z fluorescencyjnego materiału podstawowego i materiału odblaskowego. Minimalna powierzchnia materiału podstawowego i materiału odblaskowego określa klasę odzieży ostrzegawczej. Klasa jest podana w formie liczby po prawej stronie piktogramu jako "x".

Zgodnie z normą EN ISO 20471 odzież ochronna klasyfikowana jest według trzech poziomów ryzyka:

• niskie ryzyko = widoczność
• średnie ryzyko = zwiększona widoczność
• wysokie ryzyko = wysoka widoczność

Norma DIN EN 510 opisuje specyfikacje odzieży ochronnej dla obszarów, w których istnieje ryzyko wciągnięcia przez ruchome części maszyn.

Odpowiednio certyfikowana odzież ochronna minimalizuje ryzyko zaplątania się lub wciągnięcia tkanin w ruchome części podczas pracy użytkownika przy maszynie lub w pobliżu maszyn albo sprzętu, którego elementy wykonują niebezpieczne ruchy.

Dlatego odzież tego rodzaju wyróżniają między innymi następujące właściwości:

• brak kieszeni w kurtkach z dostępem od zewnątrz
• brak szytych fałd
• zakryte materiałem suwaki
• obcisły krój

W rozdziale pod tytułem "„Właściwości elektrostatyczne”" nomy DIN EN 1149 znajduje się streszczenie następujących części:

Część 1: Metoda testowa pomiaru rezystancji powierzchni
Część 2: Metoda testowa pomiaru rezystancji skrośnej
Część 3: Metoda testowa pomiaru zmniejszenia ładunku
Część 4: Testowanie odzieży (standard w trakcie opracowania)
Część 5: Wymagania materiałowe i konstrukcyjne

W przypadku tego rodzaju odzieży chodzi o ochronną odzież antyelektrostatyczną. Zmniejsza ona naładowanie elektrostatyczne osób, a tym samym zapobiega powstawaniu łatwopalnych iskier podczas wyładowania. Jest to wymagane w obszarach występowania atmosfer wybuchowych. Norma określa wymagania elektrostatyczne dla odzieży mające na celu uniknięcie wyładowań powodujących zapłon.

Odzież ochronna do stosowania podczas spawania i w procesach pokrewnych zgodnie z normą EN ISO 11611 zabezpiecza użytkownika przed drobnymi metalowymi rozbryzgami, krótkotrwałym kontaktem z płomieniami i promieniowaniem cieplnym pochodzącym z łuku elektrycznego. Odzież może być odpowiednia dla osób wykonujących procesy spawalnicze i powiązane procesy, w których występuje ten sam typ zagrożeń. Efekt ochronny uzyskiwany jest poprzez zastosowanie materiału ognioodpornego w połączeniu z pewnymi właściwościami przetwórczymi, określonymi w normie EN ISO 11611. Kryterium testowym do zaklasyfikowania odzieży jako odzieży ochronnej dla spawaczy jest ograniczone rozprzestrzenianie się płomienia. W tym przypadku ocenie podlega zachowanie tkaniny po pojawieniu się małego płomienia na powierzchni pionowej.

Podstawę badania stanowi norma EN ISO 15025 (dawniej DIN EN 532), zgodnie z którą:

• na krawędziach bocznych i górnych próbek płomień nie może się dalej rozprzestrzeniać
• w żadnej próbce nie mogą powstać otwory większe niż 5 × 5 mm²
• żadna próbka nie może wykazywać cech ociekania na skutek spalania lub topnienia
• średnia wartość czasu dopalania nie może przekraczać 2 sekund
• średnia wartość czasu poświat nie może przekraczać 2 sekund

Podział odzieży ochronnej na dwie klasy

Klasa 1 (niższa): Ochrona przed mniej ryzykownymi pracami spawalniczymi, a także w sytuacjach, w których występuje mniejsza ilość odprysków spawalniczych i mniejsze ciepło promieniowania; co najmniej 15 kropli stopionego metalu i wskaźnik przenikania promieniowania cieplnego RHTI 24 ≥ 7 s

Klasa 2 (wyższa): Ochrona przed mniej ryzykownymi pracami spawalniczymi, a także w sytuacjach, w których występuje duża ilość odprysków spawalniczych i większe ciepło promieniowania; co najmniej 25 kropli stopionego metalu i wskaźnik przenikania promieniowania cieplnego RHTI 24 ≥ 16 s

Testy rozprzestrzeniania płomienia można przeprowadzić na dwa różne sposoby. Można również przetestować oba warianty (A1+A2).

Metoda A – rozprzestrzenianie płomieni na powierzchni: Płomień jest prowadzony na środek pobranej próbki.
Metoda B – rozprzestrzenianie płomieni na krawędziach: Płomień jest dostawiany do dolnego brzegu pobranej próbki.

Odzież ochronna zgodna z normą EN ISO 11612 – chroniąca przed wysoką temperaturą i płomieniami – zabezpiecza pracowników przed krótkotrwałym kontaktem z płomieniem i co najmniej jednym rodzajem ciepła. Kryterium testowym do zaklasyfikowania odzieży jako odzieży ochronnej dla pracowników narażonych na działanie ciepła jest ograniczone rozprzestrzenianie się płomienia zgodnie z normą EN ISO 15025 (dawniej DIN EN 532), analogiczne do kryterium testu dla odzieży ochronnej spawacza (litera kodu A). Rodzaj przekazywania ciepła określają kody (od B do F). Ciepło może być przekazywane za pomocą konwekcji (litera kodu B), promieniowania (litera kodu C), dużych rozbryzgów aluminium (litera kodu D) lub żelaza (litera kodu E), kontaktowo (litera kodu F) lub w formie kombinacji różnych rodzajów przekazu ciepła. Oprócz kodu literowego dla tego rodzaju odzieży ochronnej określono również poziomy wydajności, od 1 do 4. Im wyższy poziom wydajności, tym odpowiednio wyższy efekt ochronny.

Efekt ochronny uzyskiwany jest poprzez zastosowanie materiału ognioodpornego w połączeniu z pewnymi właściwościami przetwarzania.

Dla wskaźnika przenikania ciepła zdefiniowano dodatkowe poziomy wydajności:

• Poziom 1: Narażenie na nisko odczuwalny poziom ryzyka
• Poziom 2: Narażenie na średnio odczuwalny poziom ryzyka
• Poziom 3: Narażenie na silnie odczuwalny poziom ryzyka
• Wyjątek: Poziom 4. Poziom ryzyka dotyczy ekspozycji na intensywne promieniowanie cieplne (patrz kod C).

Opór cieplny mierzy się w temperaturze 180°C (±5°C) lub ewentualnie 260°C (±5°C). Opcjonalnie można przetestować kompletny strój chroniący przed potencjalnymi oparzeniami.

Zgodnie z normą DIN EN 61482-1-2 odzież chroniąca przed zagrożeniami termicznymi spowodowanymi łukiem elektrycznym jest odzieżą termiczną. Nadaje się do pracy w obszarze niskiego napięcia, w którym mogą wystąpić zagrożenia termiczne z powodu wyładowania łukowego. Istotnym kryterium badania jest badanie odporności na wyładowania łukowe według normy DIN EN 61482-1-2. Pomiar odbywa się zgodnie z testem skrzynkowym łuku elektrycznego według CENELEC, w którym przeprowadza się energetyczne pomiary izolacji cieplnej i ilościową ocenę ryzyka spalania. Odzież ta nie jest jednak ubraniem ochronnym elektroizolacyjnym w myśl normy EN 50286.

Norma DIN EN 61482-1-2 reguluje metody badania służące do oznaczania klasy ochronności materiału przed zagrożeniem łukiem elektrycznym i metody badania właściwości odzieży za pomocą ukierunkowanego łuku testowego (test skrzynkowy).

Pomiar energii cieplnej w teście skrzynkowym dla materiału:

• Ocena, czy transport ciepła może spowodować oparzenia drugiego stopnia, odbywa się za pomocą krzywej Stolli
• oceny testu skrzynkowego dla odzieży, włącznie ze wszystkimi akcesoriami, nićmi, suwakami itd.

Inne wymagania:

• Materiał zewnętrzny i wewnętrzny muszą odpowiadać wskaźnikowi 3 ograniczonego rozprzestrzeniania się płomienia, a wkładki powinny spełniać wskaźnik 1.
• Zastosowanie nici do szycia odpornych na działanie temperatury (do 260°C)

Jeśli przód produktu (na przykład kurtki) charakteryzuje się wyższą klasą ochrony niż tył, oznacza to, że wyższej klasie musi odpowiadać cały przód, łącznie z rękawami. Mniejszy stopień ochronności tylnej części musi być wyraźnie zaznaczony.

Norma DIN EN ISO 14116 określa wymagania dotyczące wydajności materiałów, połączeń materiałów i odzieży ochronnej zapewniających ograniczone rozprzestrzenianie się płomienia. Celem normy jest zapobieganie możliwym zagrożeniom wynikającym z niezamierzonego, okazjonalnego i krótkotrwałego kontaktu z niewielkim płomieniem. Odnosi się to do sytuacji, w których nie występują znaczące zagrożenia związane z ciepłem ani inne źródła ciepła.

Odzież ochronna zgodna z wymaganiami tej normy nie jest odpowiednia przy wymogu dodatkowej ochrony przed zagrożeniami cieplnymi i płomieniem.

Ponadto norma określa dodatkowe wymagania dotyczące odzieży ochronnej, w tym wymagania mechaniczne i wymagania dotyczące etykietowania oraz obowiązku dostarczenia informacji przez producenta.

 Wymagania dotyczące modeli dla odzieży określone w normie DIN EN ISO 14116:

• wystarczająco duża zakładka między spodniami a kurtką
• brak zakładek na nogawkach
• brak części przewodzących płomień lub ciepło, które przechodziłyby przez wszystkie warstwy
• siła szwu po 5-krotnym praniu większa niż 30 niutonów

Odzież ochronna zgodna z normą EN ISO 14116 składa się z kilku jedno- lub wielowarstwowych ubrań lub pojedynczych sztuk odzieży. Każde połączenie materiałów jest przypisane do wskaźnika ograniczonego rozprzestrzeniania się płomienia (1, 2 lub 3) zgodnie z testem ISO 15025.

Norma DIN EN 14605 reguluje wymagania dotyczące kompletnych kombinezonów ochronnych lub pełnych kombinezonów ochronnych (ze szczelnymi połączeniami między poszczególnymi częściami odzieży, jeśli są one obecne).

Odzież chroniąca przed działaniem substancji chemicznych jest zasadniczo klasyfikowana według obszaru zastosowań. Klasyfikacje według normy DIN EN 14605 można znaleźć w poniższej tabeli:

Wymagania dotyczące metod testowania odzieży ochronnej zgodnie z normą DIN EN 14605 obejmują:

• Odporność na ścieranie
• Odporność na wielokrotne zginanie
• Odporność na wielokrotne zginanie w temperaturze –30°C
• Odporność na rozdzieranie
• Odporność na rozciąganie
• Odporność na przebicie
• Odporność na przenikanie cieczy

Kryteria testowania odzieży ochronnej pod względem działania ciekłych substancji chemicznych można wykazać za pomocą specjalnych procedur testowych.

Procedury testowania odzieży ochronnej zabezpieczającej przed działaniem substancji chemicznych

Test strumienia cieczy (zastosowanie w przypadku kombinezonów ochronnych odpornych na penetrację cieczy – typ 3)
W tak zwanym teście strumieniowym do badania kombinezonów ochronnych odpornych na penetrację cieczy odzież ochronna jest noszona przez osobę testującą na chłonnym kombinezonie. Materiał zostaje obciążony w ustalony wstępnie sposób, podczas gdy przy użyciu urządzenia do testowania pewna objętość cieczy do znakowania jest wydmuchiwana na osobę testującą (za pomocą silnego przepływu powietrza). Szczelność kombinezonu ocenia się wzrokowo na podstawie kombinezonu noszonego pod spodem.

Test na przenikanie substancji rozpylanych (zastosowanie w przypadku kombinezonów ochronnych odpornych na przenikanie substancji rozpylanych – typ 4)
Funkcja ochronna kombinezonów odpornych na przenikanie substancji rozpylanych typu 4 jest sprawdzana za pomocą testu rozpylania cieczy. Test rozpylania cieczy przebiega podobnie do testu strumienia cieczy z tą różnicą, że ciecz do znakowania jest wdmuchiwana z urządzenia testowego w formie drobno rozpylonego aerozolu.

Norma europejska ISO 13982 reguluje minimalne wymagania dotyczące kombinezonów zabezpieczających przed działaniem substancji chemicznych typu 5. Obejmuje ona pełne kombinezony ochronne całego ciała, które zabezpieczają użytkownika przed cząsteczkami (cząstkami) i aerozolami stałych substancji chemicznych.

Części ubrania określone w normie obejmują tułów, ramiona i nogi (z nakryciem głowy lub środkami ochrony stóp albo bez nich). Aby odzież ochronna zabezpieczająca przed cząstkami stałymi mogła prawidłowo chronić użytkownika, musi wykazywać oporność na przenikanie zawieszonych cząstek stałych (pyłu zawieszonego). 

Norma DIN EN 13034 dotyczy minimalnych wymagań dla kombinezonów ochronnych zapewniających ograniczoną ochronę przed rozpyleniem typu 6 (klasyfikacja kombinezonów chemicznych). Odzież ochronna zgodna z normą europejską zapewnia ochronę w obszarach, w których ryzyko narażenia na działanie substancji chemicznych uważa się za niskie, oraz ograniczoną ochronę przed narażeniem na działanie aerozoli ciekłych, rozpylonych cieczy i niewielkich rozbryzgów.

Wymagania normy obejmują efekt ochronny osiągany dzięki specjalnemu składowi tkaniny w związku z wymaganą obróbką kombinezonu, w szczególności z obróbką szwu. Kryteria testowe obejmują odporność materiałów na penetrację cieczy i przenikanie substancji rozpylanych (patrz metoda testowa – substancje rozpylane).

Norma DIN EN 32781 reguluje minimalne wymagania dotyczące kombinezonów ochronnych noszonych podczas posługiwania się pestycydami, rozpylania ich i opryskiwania nimi roślin, mających na celu ochronę użytkownika przed możliwymi zagrożeniami powstającymi podczas stosowania środków ochrony roślin.

Wymagania dotyczące wydajności odzieży ochronnej zabezpieczającej przed pestycydami obejmują przepisy na temat wytrzymałości i szczelności materiału. Zgodnie z normą DIN EN 14786:2006 stopień przepuszczalności określa się za pomocą specjalnej metody badania.

Kontakt z nierozcieńczonymi, skoncentrowanymi pestycydami wymaga również dodatkowego wyposażenia ochronnego, takiego jak fartuchy i rękawice ochronne przeznaczone specjalnie do ochrony upraw i ochrony twarzy. 

Wymagania dotyczące wydajności i metod badań odzieży chroniącej przed czynnikami infekcyjnymi reguluje norma DIN EN 14126. Odzież ochronna sprawdzona zgodnie z normą DIN EN 14126 gwarantuje odporność na przenikanie biologicznie skażonych cieczy (przeniknięcie drobnoustrojów w stanie mokrym).

Specjalne wymagania dotyczące materiałów odzieży chroniącej przed czynnikami zakaźnymi gwarantują ochronę skóry i użytkownika przed możliwym kontaktem z substancjami biologicznymi oraz zapobiegają rozprzestrzenianiu się bakterii.  Kombinezony ochronne certyfikowane zgodnie z normą DIN EN 14126 można rozpoznać po piktogramie oznaczającym zagrożenia biologiczne.

Norma DIN EN 14126 obejmuje następujące testy wykonywane na materiałach do produkcji odzieży ochronnej:

• Test penetracyjny przy użyciu sztucznej krwi (ISO/FDIS 11603)
• Odporność na wirusy (ISO/FDIS 16604)
• Odporność na bakterie (ISO/DIS 22610)
• Odporność na bioaerozole (ISO/DIS 22611)
• Odporność na skażony pył (ISO/DIS 22612)

Część 2 normy DIN EN 1073 reguluje wymagania i metody badań dotyczące niewentylowanej odzieży ochronnej chroniącej przed skażeniem cząsteczkami radioaktywnymi. Standardowa odzież ochronna ma na celu ochronę użytkownika przed skażeniem radioaktywnym cząsteczkami stałymi.

Norma nie obejmuje ochrony przed promieniowaniem jonizującym ani ochrony pacjentów przed skażeniem substancjami radioaktywnymi podczas działań diagnostycznych lub terapeutycznych.

Normy dotyczące wydajności odzieży ochronnej wymagają między innymi gwarancji łatwego zakładania i zdejmowania odzieży, a także zminimalizowania ryzyka skażenia. Odzież ochronna może składać się przy tym z jednej części lub kilku zakładanych razem elementów. Zgodnie z DIN EN 1073-2 odzież ochronna musi być również wyposażona w trwałe i dołączone na stałe akcesoria (kaptur, rękawice, kalosze, środki ochrony dróg oddechowych).